การเสริมโภชนาการสำหรับผู้ป่วยเอดส์ที่มีอาการเบื่ออาหาร

 

การเป็นแผลและเจ็บในช่องปาก

ในช่องปากและหลอดอาหารของผู้ป่วยอาจติดเชื้อรา kaposi' s sarcoma หรือเริมได้ ทำให้ผู้ป่วยรับประทานอาหารได้ลำบากขึ้น การดัดแปลงลักษณะของอาหารให้อาหารเป็นเนื้อเดียวกัน และทำให้อาหารมีอุณหภูมิที่เหมาะสม จะทำให้ผู้ป่วยรับประทานได้มากขึ้น โดยไม่ทำให้เจ็บปวดหรือรู้สึกระคายเคืองทางเดินอาหาร ถ้าผู้ป่วยรับประทานอาหารไม่ได้ติดต่อกันนานเกิน 3 วัน ควรให้อาหารทางสายให้อาหารเป็นระยะ

ข้อแนะนำ

หลีกเลี่ยงอาหารรสจัด เช่น เค็มจัด เผ็ดจัด เปรี้ยว ตลอดจนอาหรที่มีความแข็งกระด้าง เพราะจะระคายเคืองเยื่อบุในช่องปากและหลอด   อาหาร โดยเลือกพิจารณาว่า ผู้ป่วยจะเลือกรับประทานอาหารประเภทใดบ้าง อาหารที่เสิร์ฟควรจะเย็น เพื่อลดความเจ็บปวด เสริมอาหารที่มีแคลอรี่สูง กลืนง่าย เช่น ของเหลวที่มีพลังงานสูง (เช่น นม อาหารชนิดน้ำ น้ำผึ้ง น้ำหวาน) อาหารเด็กอ่อน อาหารปั่น   อาจให้ยาระงับอาการเจ็บปวดก่อนรับประทานอาหารเพื่อลดความเจ็บปวดขณะกลินอาหาร ใช้หลอดดูดอาหารเหลว เพื่อลดการระคายเคืองแผล และทำให้กลืนง่าย ถ้าน้ำลายแห้งหรือน้ำลายน้อย อาจใช้ลูกอมที่มีรสเปรี้ยว รสมินท์ เพื่อกระตุ้นการการทำงานของต่อมน้ำลาย ผู้ป่วยควรรักษาสุขภาพและความสะอาดของฟันและช่องปากให้ดี เพื่อจะได้รับประทานอาหารได้มากๆ เช่น บางคนฟันปลอมที่ใช้อยู่อาจ   หลวม  จนไปกดเหงือกทำให้เจ็บหรือเป็นแผล ทำให้รับประทานอาหารได้น้อยลง

อาการกลืนอาหารลำบาก  เป็นอาการที่พบได้บ่อย อาจเกิดร่วมกับการเจ็บในปากหรือหลอดอาหาร หรือมีภาวะแทรกซ้อนเกี่ยวกับระบบประสาท เนื่องจากการติดเชื้อเอดส์

ข้อแนะนำ

การแหงนศีรษะเล็กน้อยขณะกลืน จะช่วยทำให้กลืนอาหารสะดวกขึ้น ควรรับประทานอาหารเหลวข้น เช่น ข้าวตุ๋นข้นๆ อาหารที่มีส่วนประกอบของนมผง มันฝรั่งบด แป้งข้าวโพด เป็นต้น ควรรับประทานอาหารที่มีลักษณะกึ่งแข็ง เพื่อป้องกันการสำลักอาหาร อาหารหรือส่วนผสมควรจะเป็นเนื้อเดียวกันและสามารถเกาะกัน   เป็นก้อนในปากและหลอดอาหารได้   ไม่ควรรับประทานอาหารที่เหนียวจนติดเพดานปากได้ง่าย เช่น ถั่ว เนย ขนมปังขาว และอาหารลื่น ๆ พวกมักกะโรนี ก๋วยเตี๋ยว (แต่ถ้าผู้   ป่วยรับประทานได้ไม่ควรงด)   ควรหลีกเลี่ยงอาหารเหลวใส เพราะอาจจะทำให้สำลักได้   การให้ผู้ป่วยดื่มน้ำเล็กน้อยระหว่างการรับประทานอาหาร จะช่วยเคี้ยวอาหารและกลืนอาหารได้สะดวกขึ้น   ถ้าผู้ป่วยมีปัญหาในการกลืนมาก อาจจำเป็นต้องให้อาหารทางสายให้อาหาร

ตาราง อาหารที่แนะนำสำหรับผู้ป่วยที่มีปัญหาในช่องปากและหลอดอาหาร อาการ  อาหารรสเปรี้ยว อุณหภูมิของอาหาร ลักษณะของอาหาร การเพิ่มรสชาติของอาหาร  แผลในช่องปาก หลีกเลี่ยงรสเปรี้ยว หลีกเลี่ยงอุณหภูมิสูง ไม่เหนียว ลดการใช้เครื่องเทศเกลือ รับรสไม่ดี ควรใช้เพื่อละลาย ควรมีอุณหภูมิสูง ทุกแบบ ให้มีรสจัดเพื่อกระตุ้น หลอดอาหารอุดตัน หลีกเลี่ยงถ้ามีแผล - นุ่มกลืนง่าย เหลวขึ้น ลดเผ็ดร้อนเพราะระคายเคืองแผล มีการกลืนผิดปกติ - อุณหภูมิสูง หรือเย็น หลีกเลี่ยง ของเหลวของแข็ง ให้มีรสจัดเพื่อกระตุ้นการรับรส     เพื่อกระตุ้นการรับรส อาหารเหนียวอาหารลื่น

 

การรับรสอาหารได้น้อยลง

อาจเนื่องจากยา  การมีเสมหะหรือน้ำลายมาก ปากแห้ง การขาดสารอาหารบางอย่าง

ข้อแนะนำ

ควรปรับอุณหภูมิของอาหาร เช่น อุ่นอาหาร หรือปรับปรุงลักษณะของอาหาร เพื่อ กระตุ้นการรับรส ความรู้สึกอยากอาหาร และการหลั่งน้ำลาย   การดื่มน้ำเล็กน้อย (อาจเป็นน้ำผลไม้) ระหว่างรับประทานอาหารจะช่วยกระตุ้นการหลั่งน้ำลายได้   อาหารรสจัดและเผ็ดพอควรหรือใส่เครื่องเทศบางชนิด จะช่วยทำให้อาหารน่ารับประทานมากขึ้น   ทดลองอาหารใหม่ ๆ รสชาติใหม่ ๆ อาจทำให้อยากรับประทานมากขึ้น   เสริมอาหารบางชนิดซึ่งให้รสชาติขณะอยู่ในปาก เช่น ผลไม้ ลูกอม จะช่วยกระตุ้นความอยากอาหารได้   รักษาสุขภาพช่องปาก โดยใช้แปรงทำความสะอาดฟัน เหงือก ลิ้น การเสริมสารสังกะสีในขนาดไม่เกินที่ร่างกายต้องการ อาจจะช่วยในการรับรสดีขึ้น

ตาราง อาหารที่แนะนำสำหรับผู้ป่วยที่มีปัญหาในช่องปากและหลอดอาหาร อาการ  อาหารรสเปรี้ยว อุณหภูมิของอาหาร ลักษณะของอาหาร การเพิ่มรสชาติของอาหาร  แผลในช่องปาก หลีกเลี่ยงรสเปรี้ยว หลีกเลี่ยงอุณหภูมิสูง ไม่เหนียว ลดการใช้เครื่องเทศเกลือ รับรสไม่ดี ควรใช้เพื่อละลาย ควรมีอุณหภูมิสูง ทุกแบบ ให้มีรสจัดเพื่อกระตุ้น หลอดอาหารอุดตัน หลีกเลี่ยงถ้ามีแผล - นุ่มกลืนง่าย เหลวขึ้น ลดเผ็ดร้อนเพราะระคายเคืองแผล มีการกลืนผิดปกติ - อุณหภูมิสูง หรือเย็น หลีกเลี่ยง ของเหลวของแข็ง ให้มีรสจัดเพื่อกระตุ้นการรับรส     เพื่อกระตุ้นการรับรส อาหารเหนียวอาหารลื่น