เอดส์เกิดจากเชื้ออะไร

โรคเอดส์มีสาเหตุจากเชื้อไวรัส ที่มีชื่อว่า human immunodeficiency virus (HIV)
ปัจจุบันนี้พบเชื้อ HIV สองชนิด คือ HIV-1 และ HIV-2 เชื้อที่เป็นปัญหาก่อโรครุนแรงและแพร่กระจายทั่วโลก คือ HIV-1 ส่วน HIV-2 มีความรุนแรงในการก่อโรคและแพร่กระจายน้อยกว่า HIV-1 ผู้ติดเชื้อมีประวัติมาจาก แอฟริกาตะวันตก พบในยุโรป อเมริกา และอินเดีย

ลักษณะของเชื้อ HIV
HIV-1 เป็น RNA Virus ลักษณะเป็นทรงกลม มีขนาดเส้นผ่าศูนย์กลาง 100-200 นาโนเมตร แกนกลางเป็นรูป ทรงกระบอก (cylindrical) ทึบรังสีอิเล็คตรอน (electron-densed core) ประกอบด้วยโปรตีนที่สำคัญคือ p24 (น้ำหนัก โมเลกุล 24 กิโลดาลตัน) มีเปลือก (envelope) ซึ่งมีกลัยโคโปรตีนเป็นส่วนประกอบห่อหุ้มอยู่ กลัยโคโปรตีนที่สำคัญคือ gp120 มีลักษณะเป็นตุ่ม (knobs) อยู่ด้านนอกสุดของตัวไวรัส และ gp41 ซึ่งมีลักษณะเป็น transmembrane glycoprotein มียีโนม (genome) เป็น RNA สายเดี่ยว (single strand) แต่จะอยู่เป็น diploid เสมอ

สายพันธุ์ของเชื้อ

เชื้อ HIV-1 ที่แยกได้ในภูมิภาคต่างกัน มี DNA sequence ที่ต่างกันทำให้แยกได้ออกเป็น subtype ต่าง ๆ
โดยดูความแตกต่างของ env หรือ gag gene product สายพันธุ์ที่พบในสหรัฐอเมริกาและยุโรป เช่น MN, SF2 มี ลักษณะใกล้เคียงกันต่างจากสายพันธุ์ที่พบในแอฟริกา (Z, MAL, ELI) ในแอฟริกา และอเมริกาใต้พบเชื้อที่มี subtypes แตกต่างกัน

สายพันธุ์ของเชื้อ HIV ที่แยกได้ในประเทศไทย พบได้อย่างน้อย 2 subtypes โดยมีความ แตกต่างของ amino acid ในส่วน V3 loop สายพันธุ์ที่แยกได้จากผู้ติดเชื้อในกรุงเทพฯ ส่วนใหญ่เป็นพวกฉีดยาเสพติดมีลักษณะใกล้เคียง กับเชื้อในยุโรปและอเมริกา และเชื้อที่แยกได้ที่เชียงใหม่ซึ่งเป็นพวกติดเชื้อทางเพศสัมพันธ์มีลักษณะใกล้เคียงกับเชื้อ ในแอฟริกา


ในขณะนี้พบเชื้อไวรัส HIV-1 ไม่ต่ำกว่า 8 subtypes คือ A-F, H และ O โดยพบในภูมิภาคแตกต่างกัน subtype A และ D พบในทวีปแอฟริกา subtype B พบในอมริกา, ยุโรป, ออสเตรเลีย, ไทย, ญี่ปุ่น และบราซิล subtype C พบที่ แอฟริกา , อินเดีย subtype E พบในประเทศไทย, ประเทศแอฟริกากลาง, ญี่ปุ่น subtype F พบที่รูมาเนีย, บราซิล subtype H พบที่กาบอง, รัสเซีย และ subtype O พบจากคนและลิงชิมแปนซีที่แคมารูนและกาบอง

ความแตกต่างของสายพันธุ์ อาจมีบทบาทในการก่อโรครุนแรงต่างกัน หรือมี cell tropism ต่างกัน และอาจมี ปัญหาในการเตรียมวัคซีน